اسپارک گپ چیست
اسپارک گپ ها را معمولا بر روی فلنج هایی نصب می کنند که دارای کیت های عایق هستند. کیت های عایقی میان فلنج ها در مقابل ولتاژ معین از خود مقاومت الکتریکی و فیزیکی نشان می دهند لیکن امکان دارد در زمان خطاهای احتمالی گسکت یا عایق میانی در زمان صاعقه دچار آسیب دیدگی شوند. به همین دلیل است که برای محافظت از گسکت ها از اسپارک گپ استفاده می کنند.
شیوه کار Spark Gap ها به این صورت است که در زمان وقوع خطا یا صاعقه با ایجاد مسیر کم مقاومت راه جریان را از بین خود باز نموده و این جریان خطا یا صاعقه از طریق اسپارک گپ به زمین راه پیدا کرده و در نهایت به کیت عایق صدمه ای وارد نمی شود. یکی دیگر از کاربردهای این محصولات این است که از ایجاد جرقه در دو لبه ی فلنج جلوگیری می کنند این نوع اسپارک ها را در مکان های پر خطر استفاده می کنند تا از ایجاد اتفاقات غیرمنتظره جلوگیری کنند.
اسپارک گپ ضد انفجاری چیست
Spark Gap براساس نوع کاربردی که دارد در دو مدل اسپارک گپ معمولی و اسپارک گپ ضد انفجاری طراحی و تولید می شوند. مدل معمولی را با عنوان safe و مدل ضد انفجاری را با نام Explosion Proof می شناسند. مدل ضد انفجاری را اغلب برای جلوگیری از آسیب و انفجار در محیط های مستعد قابل انفجار و اشتعال استفاده می کنند.
در هنگام برخورد صاعقه به تاسیسات و یا لوله های نفت و گاز ولتاژ ایجاد می گردد که در صورت بروز جرقه بین دو لبه فلنج در محیط قابل انفجار خطرات جبران ناپذیری تاسیسات پیرامون را تهدید می نماید بنابراین با نصب اسپارک های ضد انفجار، آنها در یک زمان کوتاه فعال شده و با ایجاد مقاومتی بسیار کمتر از مقاومت دو لبه فلنج جریان اضافی را به سیستم ارت منتقل می نمایند، این عملکرد باعث می شود که جلوی انفجار در لوله ها گرفته شود.
این قطعات الکتریکی بر اساس مدل شان قابلیت تحمل مقادیر مختلفی جریان را دارند. قیمت اسپارک گپ ها را براساس مدل آن ها و میزان جریانی که می توانند تحمل کنند و طول کابل ها، جنس و… تعیین می کنند.
عملکرد اسپارک گپ ها چگونه است
همان طور که در ابتدا اشاره کردیم Spark Gap به عنوان یکی از تجهیزات حفاظتی است که به وسیله ی دو یا چند الکترود فلزی داخل یک محفظه ی سرامیکی یا شیشه ای با یک فاصله ی هوایی تشکیل شده است. درون این محفظه را به وسیله ی گازهای نجیب پر کرده اند.
عملکرد Spark Gap به صورت یک مقاومت غیر خطی می باشد. این تجهیزات در حالت عادی از مقاومت بالایی برخوردار هستند یعنی به عبارتی قطع هستند. اما هنگامی که صاعقه رخ می دهد جریان سرج به سرعت اتصال کوتاه می شود و مقاومت آن با شدت بالایی کاهش پیدا می کند.
مطالب مرتبط : پلاریزیشن
موارد کاربرد اسپارک گپ ها چیست
جداسازی بخش های فلزی تاسیسات الکتریکی که قابلیت اتصال مستقیم به یکدیگر ندارند مورد استفاده قرار می گیرند.
یکی از مهم ترین کاربرد های Spark Gap این است که میان فلنج های نفتی و گازی دارای حفاظت کاتدی ارتباط غیر مستقیم ایجاد کنند.
قابلیت ایجاد همبندی در سیستم های محافظت از صاعقه بر اساس استاندارد VDE V0185
در صورتی که می خواهید میان دو سیستم ارتینگ متفاوت همبندی ایجاد کنید می توانید از Spark Gap استفاده کنید.
کاربران می توانند از این تجهیزات به عنوان یک معیار برای صرفه جویی در اتصالات تفکیک کننده برای اهداف اندازه گیری و آزمایش استفاده کنند.
جلوگیری از گذر ولتاژ باقی مانده علی الخصوص در سیستم های TT
از Spark Gap های ضد انفجاری برای متصل کردن فلنج های نفتی و گازی ، همچنین برای مکان های قابل اشتعال و هازارد استفاده می کنند.
اسپارک گپ معمولی را اغلب برای متصل کردن دو سیستم ارتینگ نظیر سیستم ارت الکتریکال و سیستم های ارتینگ و صاعقه گیر استفاده می کنند.
چرا از اسپارک گپ ها استفاده می کنند.
همان طور که در ابتدا اشاره کردیم اسپارک گپ ها را برای جلوگیری از ولتاژ اضافی ناشی از خطای الکتریک و یا صاعقه استفاده می کنند. نام این تجهیزات از دو بخش اسپارک یا جرقه و گپ یا فاصله تشکیل شده است. در برخی موارد اسپارک گپ ها را با برقگیرها اشتباه می گیرند اما عملکرد این دو با همدیگر کاملا متفاوت است.
میدان الکتریکی در Spark Gap ها میان دو الکترود یکسان ایجاد می شود. این تجهیزات از ایجاد جرقه های خطرناک جلوگیری می کنند. از مهم ترین موارد استفاده از اسپارک گپ ها جلوگیری از خطرات احتمالی مانند جلوگیری از انفجار در محیط های هازارد یا قابل انفجار و یا در مجاورت مواد قابل اشتعال می باشد. این دستگاه ها از ایمنی فوق العاده ای برخوردار هستند و از تکنولوژی GDT بهره مند هستند.
می توانید از این تجهیزات در محیط های سربسته و فضای باز استفاده کنید. با توجه به حساسیت و نقش مهمی که این تجهیزات در کنترل ولتاژهای اضافه دارند باید آن ها را براساس استانداردهای روز دنیا طراحی کنند. معمولا معتبر ترین گواهینامه های ساخت تجهیزات ضد انفجار که به کار می روند گواهینامه ATEX می باشد.
اسپارک گپ ضد انفجار را در مناطقی استفاده می کنند که به عنوان منطقه ی خطر دسته بندی شده اند. با توجه به اینکه در این مناطق امکان به وجود آمدن یک فضای انفجاری و هر نوع پتانسیل برای خطر ناشی از جرقه ها اجتناب ناپذیر است می توانید از اسپارک گپ ضد انفجاری استفاده کنید این وسیله به صورت موازی بین دولبه فلنج با کیت عایق متصل می شود که خطر انفجار را تا حد زیادی کاهش می دهد.